Ezidi esir kadınların çilesi, IŞİD pençesinden kurtulmakla henüz bitmedi. Kürdistan bölgesindeki iltica ettikleri kamplarda ezici bir yoksullukla yüzleştiler, özellikle, Sincar bölgesinde IŞİD tarafından 03/Ağustos/2014’te gerçekleştiren saldırıdan sonra bu kadınların çoğu kimsesiz kaldı. Yaşadıkları acı deneyimin derin psikolojik yansımaları  yanı sıra muhafazakâr toplum tarafından, tecavüze uğrayan ve iffetini kaybeden kadınlar olarak bakılması vardır.

Bahsedilen nedenlerden dolayı, yerel ve uluslararası sivil toplum kuruluşları ve Bağdat’taki merkezi hükümetin desteğini istemek amacıyla bu kurtulan kadınlar tarafından bir ağ kuruldu. Bu ağın temsilcileri uluslararası organizasyonlarda yer aldı. Bu isimlerden en önemlisi 2016’da Birleşmiş Milletlerin İyi Niyet Elçiliği yapan ve ondan iki yıl sonra Nobel Barış Ödülü alan Nadya Murat’tır.

Kurtulanlardan birisi Menal Lokman’a göre, 2015’te kurtulan Ezidi kadınları korumak için Irak Cumhurbaşkanlığı’na sunulan yasa teklifi, bu hareketin meyvesidir. Bu yasa Irak Parlamentosunda ret edildikten sonra Menal Lokman ve arkadaşları tarafından hâkim ve kanun uzmanlarının katılmasıyla yasayı tanıtmak için Irak’ın farklı bölgelerinde yoğun bir şekilde seminerler yapıldı.

Bundan dolayı 2018’de Irak Cumhurbaşkanı Berhem Salih’e, revize edilen bir yasa teklifi sunuldu, teklifin üzerine parlamentoda bazı değişiklikler yapıldıktan sonra 1 Mart 2021’de yasa, oylama ile kabul edildi.

Ondan bir hafta sonra parlamentoda dünya kadın gününe özel bir kutlama esnasında, Irak’ta türünün ilk sayılan bu yasa, Irak Cumhurbaşkanı tarafından onaylandı.

 15 yaşındayken Tel keseb köyünden IŞİD tarafından kaçırılan Menal Lokman Al-Hal Net’e şöyle konuştu: bu yasa kazanım etmek yolunda ilk adımdır, artık diğer kaçırılanları bulmak ve yaşadığımızın tekrarlanmasını engellemek için daha sıkı çalışmalıyız.

Ezidi bileşenine bir zafer

Irak Cumhurbaşkanlığı Ofisi’nde Ezidi bileşeni temsil eden Segvan Murat Al-Hal Net’e şunu söyledi: kurtulan yasası, Ezidi bileşen için önemli bir zaferdir, yaşadığı zülüm ve katliama karşı insaflı yaklaşılması için önemli bir adımdır.

Murat şunu açıkladı: bu yasa 15 maddeden oluşuyor, en önemlisi aylık her kurtulana bir milyon Irak Dinarı (685 Amerikan Doları) vermektir, onlara barınak bulma konusunda konut arsa sunmak, kurtulanların işleriyle ilgilenen Nineva ilinde yer alan bir müdürlük kurmak, bu müdürlüğün sorumlukları arasında kurtulanların sayısı hakkında istatiksel verilerin oluşturulması, kendilerine eğitim ve iş hayatında fırsatlar sağlamak, sağlık ve rehabilitasyon merkezleri inşa etmek, aralarında bulunan erkek, kadın, çocuk kalan kaçırılanları aramak ve haklarında işlenen cinayetlere dair bilgi toplamak. IŞİD üyelerin hakkında hiçbir genel veya özel bir af çıkarılmamasına sağlamak.

Murat şuna da işaret etti: bu yasaya göre 03 Ağustos’ta yaşanan olaylar soykırım sayılmaktadır ve bu tarih Ezidilere yaşatılanları anlatmak için milli bir gün olmaktadır.

Kürdistan Bölgesi Başkanlığı’na bağlı olan, kaçırılanları kurtarma ofisine göre Ezidi bölgelerinde IŞİD tarafından gerçekleştiren saldırının rakamları şu şekildedir: 1293 ölü, çoğu kadın ve çocuklardan  oluşan 6417 kaçırılan kişi, aralarından 3545 kişi kurtulurdu ama kalan 2872 kişinin yazgısı hala bilinmemektedir.

Aynı anda hem IŞİD ve hem de toplumdan koruyacak maddeler

Avukat Ekrem Sait Hikmet Al-Hal Net’e yaptığı konuşmada şunu söyledi: bu yasanın maddeleri kurtulanlara içinde bulunduğu toplumdan korunma sağlıyor, şimdiye kadar kadın veya çocuk kaçırılmasını gizleyen her kişiyi cezalandırıyor.

 Hikmet şöyle devam etti: Yasanın 15.maddesinin ikinci fıkrası kurtulanları taciz eden veya aşağılayan, onlara fiziksel ya da psikolojik bir zarar veren herkesi hapis ve 10 milyon Iraklı dinar ile cezalandırıyor.

Iraklı avukata göre kurtulan kadınları muhafazakâr toplumdan korumak için yasada böyle bir maddenin bulunması çok önemlidir, çünkü Ezidi toplumunda ve Irak’taki diğer kabile topluluklarda tecavüz davalarında sadece suçluyu değil mağduru da cezalandırıyorlar.

Ezidilerin yanı sıra başka bileşenler

Avukat Hikmet şunu ekledi: bu yasa sadece Ezidi topluma hitap etmiyor, diğer Iraklı bileşenlere de hitap etmektedir, bu yasaya göre 3/Ağustos/2014’ten beri yanında Ezidi alıkoyan, Hristiyan, Türkmen veya bir kız ya da çocuk, ailesine dönmesini engelleyen veya alıkoymaya dair yetkili güçlerden bilgi saklayan herkesi cezalandırıyor.

Hikmet bunu açıkladı; yasa bu maddesinde memleketlerine dönmekten korkan bazı kurtulanların olduğuna işaret ediyor. Bu korku aile veya toplumda etkili kişilikler tarafından utançtan kurtulmak için öldürülme korkusudur. Bu maddenin işaret ettiği diğer konu ise kaçırılan çocuklardır, çünkü saldırıda kaçırılan bir ya da iki yaşında bir çocuk için gerçek ailesini tanımak imkansızdır, bu da bugüne kadar kayıp Ezidi çocukları bulamama sebebini açıklıyor.

Bu yasa kurtulan Ezidi kadınların adı ile çıkarılmış olsa da ikinci madde hükümleri diğer bileşenlerden (Türkmen, Hristiyan, Şebek) olan kadınlar ve kurtulan erkekler için de geçerli olduğu belirtiliyor.

---