Musul şehri üzerindeki çatışma, Irak meselelerinde örtüşen farklı siyasi ve bölgesel güçler arasında sürekli tırmanış halinde. Kuzey Irak’ta yer alan, Ninova Valiliği’nin merkezi olan kentin, stratejik bir konuma sahip olduğu için, iç ve dış dengeler oyununda jeopolitik ve jeo-güvenlik boyutu ve etkisi var. 

Öte yandan, şehrin kontrolünü ele geçiren ve onu ciddi yıkıma maruz bırakan IŞİD’e karşı yıllarca süren acı savaştan sonra Musul, rönesansını ve yeniden inşasını baltalayan siyasi ve güvenlik gündemlerinden muzdariptir. 

Musul’u yeniden yapılandırmada paylaşım çatışması

Musul üzerindeki çatışma, kentin Yeniden Yapılandırma Komitesi tarafından merkezi hükümetin, Ninova bütçesindeki dondurulan fonları devreye soktuğunu açıklanmasıyla tırmanma kaydettiğini söylenebilir. Bu açıklama, Irak ve diğer bölgesel siyasi güçlerin, değeri milyarlarla tahmin edilen projeleri kazanmak için mücadele etmesine yol açtı. 

Al-Hal Net’e konuşan siyasi ve yerel kaynaklara göre bu yıl içerisinde bu projeler, Türk ve İran yatırım şirketleri başta olmak üzere, birkaç bölgesel şirkete sevk edilecek. Aynı zamanda Ninova içi ve dışında etkili olan İran yanlısı partiler kendine bağlı ekonomik ofisler yoluyla, bu projelerden payını alacak. 

Irak Parlamentosu’nda Ninova Valiliği’nin temsilcisi Muhammed Nuri, Musul şehri üzerindeki çatışmayı şöyle özetledi: Musul’un siyasi ve ekonomik hakimiyetinin kimin ellinde olduğu açıkça görülüyor. Siyasi taraflar şehrin batan kentsel ve hizmet projelerini kontrol etmeye çalışıyor. 

Al-Hal Net’e verdiği röportajda Nuri şunu da aktardı: Musul’da olup biten her şeyde bölgesel aktörlerin etkisi göz önüne alınmadan, şimdiki iç ve bölgesel koşullardan dolayı Musul’da yaşanan irade çatışmasını çözmek mümkün değil.

El-Mewrid Medya Grubu başkanı Necim el-Kassab’ın Al-Hal Net’e yaptığı röportajda Musul’daki mevcut kaynaklar üzerindeki siyasi hakimiyetin devam edeceğini tahmin ediyor. Siyasi taraflar, şehirdeki büyük projeleri ele geçirerek, ekonomik olarak Musul üzerinde devam eden mücadeleden yararlanmaktalar. Bununla birlikte Ninova’nın yerel hükümeti, Musul’da havaalanı, köprüler ve hastaneler başta olmak üzere yaklaşık iki yüz kırk dokuz hayati proje başlatmaya niyetlidir. 

Musul ve Şengal üzerindeki Türkiye-İran çatışması

Musul ve şehrin merkezine seksen kilometre uzaklıktaki yer alan Şengal ilçesi İran-Türkiye izdihamı için iki yeni arena gibi görünüyor.

Uluslararası ilişkiler profesörü Dr. Ali Ağawan, Al-Hal Net sitesine şunu aktardı: Tahran bu coğrafi bölgeyi Suriye ve Lübnan’dan geçerek Akdeniz’e vardıran bir geçit olarak görünürken, Türkiye ise kendi iç güvenliği ve istikrarını tehdit eden PKK unsurları için bir kuluçka ortamı olarak görüyor.

Dr. Ağawan’ın işaret ettiğine göre Musul kenti ve genel olarak Ninova Valiliği üzerinde çatışmanın yanı sıra Şengal’de yaşanan istikrarsızlık problemini sadece İran varlığına eşleştirmek yanlıştır. Daha hiddetli de olsa Türkiye orada çatışma hattında yer almaktadır. Ancak Türkiye varlığı, Tahran’ın sahip olduğu kartlar ve ilçede bulunan farklı silahlı fraksiyonlarla kurduğu ilişkilerden dolayı İran varlığı ile eşit sayılmaz. 

‘’Şengal’de yaşanan ikilemin çözümü, Irak hükümetinin oradaki sıkıntıya çözüm bulma kabiliyetine daha çok bölgedeki dengeler ve uluslararası gelişmelerle bağlantılıdır’’

İradeler mi, İdareler çatışması mı?

Siyasi analist Ali el-Beyder, Al-Hal Net ile yapılan telefon görüşmesinde Musul’u şöyle nitelendirdi: farklı ve çeşitli yönlerden İrade ve nüfuz mücadelesinin merkez noktasıdır. 

El-Beyder konuşmasına devam ederek: Irak’ta devlet otoritesinin zayıflığı, Musul ve Şengal şehirlerini iki çatışma merkezi haline getirdi. Bu durum hem Irak hem de komşu ülkelerin ulusal güvenliğine bir tehdit teşkil ediyor. Hükümetin Musul’da ekonomik ve güvenlik olarak kontrolü sağlayamaması, kenti bir istikrar penceresinden cehenneme açılan bir kapıya çevirebilir.

Siyasi Düşünce Merkezi başkanı Dr. İhsan el-Şemmeri, Al-Hal Net ile konuşmasında şunları aktardı: Musul üzerindeki çatışmaları sona erdirmek için siyasi uzlaşmalar kafidir. 

‘’Genel olarak Ninova ilinde, özellikle Musul şehri ve Şengal ilçesindeki güvenlik durumu tehlikeli bir noktadadır. Bölgede farklı idareler bulunuyor ve yaşanan çatışmanın taraflarının her biri kendini, Ninova’nın stratejik konumundan ve ekonomik getirilerden yararlanmak adına Musul ve Şengal’ın işlerini yönetmeye hak sahibi olarak görüyor’’.