Rüşvet, büyük hacimli yasadışı gelir üreterek yayıldığı ülkenin ekonomisini yıkıcı şekilde etkiliyor. Özellikle Suriye gibi gelişmekte olan, ekonomik açısında zayıf, siyasi olarak kırılgan ve dağınık durumada olan ülkeleri. Bunların yanı sıra geçtiğimiz son 10 yılda yaşanan savaştan dolayı Suriye’nin, yasadışı finansal akışlar ve yolsuzluğa karşı savunmasız kaldığı herkesin bildiği bir gerçektir.

Rüşvet en zararlı suçlardan biri sayılmaktadır, bu da her toplum için geçerlidir. Bu suçun işlemesinde iki taraf ortaktır; rüşveti teklif eden ve bu teklifi kabul eden. Bazen de düzenleyicilerin (idari, devlet kurumları veya yargı kurumları) iki suçlu tarafın iş birliğine göz yumması bu suçu üçlü taraflıya dönüştürür. 

Al-Hal Net’in yaptığı bu soruşturmada Suriye’de yaygın hale gelen ticari rüşvet suçuna yasal olarak ışık tutacağız. Özellikle son 10 yılda ülkede yaşanan savaşla beraber bu tür rüşvetin yayılma oranı defalarca katlandığını biliyoruz. Çünkü bu savaş ortamında askeri bir güce sahip olarak ve siyasi bir yönetim dayatarak hedefleri, ekonomi kaynakları ele geçiren, vatandaşları kontrol eden veya vatandaşların bir kesimini bu kaynaklardan mahrum bırakan  yeni ‘’savaş lordları’’nın arenada yer aldıklarına şahit olundu. Burada bu lordların en önemlileri, Suriye sahnesinde en öne çıkan ve isimleri Suriye rejimine yönelik dayatılan yaptırımlar listesinde yer alan Katerji ailesinden ve elde ettiği nüfuz ve zenginlikten bahsedeceğiz.

Ancak konuya geçmeden ‘’savaş emirliği’’ terimini kısaca anlatmak gereğini duydum. Çin’de Qing hanedanının sona ermesi ve 1916-1928 yılları arasında Çin Cumhuriyeti’nin saltanatının başlamasından sonra meydana gelen kaosun tarif edildiği bir terimdir.

‘’ Savaş Lordu’’ kelimesi aslında Alman İmparatoru’nun resmi unvanı olan Almanca ‘’KRIEGSHERR’’ kelimesinin çevrisi olarak İngilizce diline girdi.

Amerikalı filozof Emirson bahsettiğimiz ‘’lordları’’ şu şekilde tanımladı: korsanlık ve savaş ticaret, siyaset ve edebiyat yerini, savaş lordları ise kanun ve hukuk lordları yerini aldılar. Ayrıcalıklar olduğu gibi korundu ancak elde etmenin yolları değişti.

Katerji Kardeşler

İsimleri ‘’savaş lordları’’ listesinde veya halk arasında geçtiği gibi savaş balinaları listesinin en başında geliyor. Al-Hal Net’in görüştüğü bazı Suriyeli iş adamlarına göre elde ettikleri servetin miktarı 350 milyar Suriye lirası kadar tahmin ediliyor, ancak bu rakamlar da gerçek olmaya bilir çünkü bazılarına göre Katerji kardeşler ’in elde ettikleri servetin bu rakamı aştığı söyleniyor.

Katerji ailesi Şam ve Halep gibi Suriye’nin en önemli illerinde farklı alanlarda faaliyet gösteren Katerji Grup adı altında toplanan şirketlerin yanı sıra Deyrizor, Rakka ve Hasaka gibi diğer illerde yüzlerce gayrimenkul ve mülke sahiptir.

Beraa, Husam ve Muhammed adlı üç kardeş Katerji Grubu’nu yönetiyorlar. Onları kısa bir şekilde tanıyalım; 1982’de Rakka’da doğan ortanca kardeş Husam Halk Meclisi üyesidir ve aynı zamanda söz konusu grubun yönetim kurulunda başkanlık yapmaktadır, 2018’de ABD yaptırım listesinde adı geçmişti ve hiçbir akademik niteliği yoktur. 

1976’da Rakka’da doğan büyük ağabeyleri Beraa ise ilköğretimi bitirmeden erken yaşta okulu bırakarak, babasıyla Medine adı verilen aileye ait bir dikiş atölyesinde işe başlamıştı. 

Üç kardeşin en küçükleri Muhammed 1991’de Rakka’da dünyaya geldi ve hiçbir akademik niteliğe sahip değildir.

İran ile Katerji ailesi arasındaki ilişki nedir?

Al-Hal Net’e konuşan bazı özel kaynaklar, Suriye’de üstünlüğü olan, devletin tüm kurumlarında siyasi ve askeri bir nüfuz sağlayan İran’ın Katerji ailesinin gizli destekçisi olduğunu vurguladı. Katerjiler’in elde ettikleri servetten pay alan İran, karşılığında kendilerine koruma ve mülklerine garanti sağlıyor.

Aynı kaynaklara göre 16 Aralık 2017’de İran’a yakınlığıyla bilinen el-Ahbar el-Lübnaniye gazetesi tarafından ‘’saklanan bir iş adamı: Halep’te balina avı mevsimi başlıyor’’ başlığıyla yayınlanan rapor, Beraa Katerji’ye düzenlenen bir tuzaktı. Söz konusu raporda rüşvet, yolsuzluk ve Halep’te yapılan tehlikeli ihlal vakalarına Katerji’nin katkıda bulunduğuna dair itiraf ve kanıtlar yer alıyordu. Bu durum büyük kardeş Beraa’yı içinde bulunduğu çıkmazdan kurtulmak adına özellikle savaşın ilk zamanlarında zimmetine büyük miktarlarda buğday, para geçirme ve IŞİD’e lojistik destek sağlama gibi daha tehlikeli dosyaların açılması imasını gören Katerji Lübnanlı Hüzbullah’a doğru yöneldi.

Bu raporun yayılmasından sonra Beraa Katerji’nin Suriye hükümetinin güvenlik oluşumlarından korunma isteme amacıyla güney Beyrut’a Hizbullah’a sığındığından bahseden başka bir rapor ortaya çıkmıştı. Suriye yönetiminde bir tarafa 3 milyar Suriye lirası ödemek ve Suriye’deki İran’ın planına ayak uydurmak şartlarıyla Hizbullah’ın ofislerinde teklif edilen korunma planı Katerji tarafından tereddütsüz şekilde kabul edildi. Bu anlaşmanın sonucunda Katerji’ye açılan yolsuzluk davasında sergilenen suçlama ve şahitlerin söyledikleri değiştirildi.

Suriye hukuk metinlerinde cezalar var ama uygulama yok

Al-Hal Net’in görüştüğü Avukat Muhammed Rize Selman’ın anlattığına göre ‘’ rüşvet Suriye’de en yaygın suçlardan biridir. Özellikle savaş yıllarında yayılma oranı büyük ölçüde arttı. Suriye’nin kanunları sadece rüşveti kabul eden tarafı değil rüşveti teklif eden ve hatta arabuluculuk yapanı da cezalandırıyor. Bu cezalar sadece devlet memuru olanları kapsamıyor, aynı zamanda seçim veya atama yoluyla bir kamu hizmetine atanan veya resmi şekilde görevlendirilenlere (ister sivil ister askeri alanlarda çalışanlara) kadar uzuyor. 

Avukat Selman şunları aktardı: Suriye ceza yasasının 342. Maddesinde rüşvetle ilgili olarak şunlar belirtilirmiş: kendisi ya da başkaları için bir hediye, söz veya herhangi bir menfaat sağlayan teklifleri kabul eden, görevine aykırı bir işe koyulan, görevini ihmal eden veya geciktirenler geçici ağır iş gücüyle veya kabul edilen hediyenin üç katından az olmayan para cezası ile cezalandırılır. 

Öne çıkan bazı basın raporlarına göre İran’ın Katerjiler’den iki temel görevi yapması istediğinden bahsediliyor. Birincisi: Halep’te Türkiye’nin ekonomik nüfuzunu engellemek, dolasıyla Katerji kardeşler 1 milyar Suriye lirası sermayeli Halep Holding şirketini kurdu.

İkinci görev ise: Suriye’nin kuzeydoğusundaki aşiret bloğu içine girmek ve bu aşiretlerin saflarında Şiiliği yayarak, zayıflığı ve ihtiyaçlarını kullanarak ve İran teşkilatlarına alarak aşiretlerin üyelerini dini ve ideoloji olarak İran’ın bölgedeki planına bağlamaktır. Bu amaca ulaşmak adına Katerjiler bölgedeki aşiret ve kabilelerin büyükleri ve ileri gelenlerini taraflarına çekmekle görevlendirildiler. 

2017’de Reuters tarafından yürütülen ‘’ Suriyeli bir iş adamı Esad’ın IŞİD’den Suriyelilere yiyecek sağlamasına yardım etti’’ başlığıyla bir soruşturma raporu yayınlandı. 

Bu raporda işaret edildiğine göre Husam Katerji kendi lehine çalışan tüccarlar yoluyla IŞİD kontrolünde olan bölgelerde çiftçilerden buğday satın alıp Şam yönetimi tarafından idare edilen bölgelere taşıyarak ve bunun karşılığında kaçırılan buğdayın %20’sine el koyarak terör örgütü IŞİD ile gizli ilişkilerin vaftiz babası oldu. 

Bununla beraber Husam Katerji, IŞİD bölgelerinde olan petrol yataklarından günlük yüzlerce varil sevkiyatını Şam yönetiminin bölgelerine yöneltmek karşılığında IŞİD’e temel gıda sağlayarak, rejim ile IŞİD arasında arabulucu rolünü almıştı.

Katerji kardeşler’in oynadıkları rolü, iş adamı George Haswani’nin kendisine dayatılan Avrupa yaptırımlarından sonra bu alandaki rolünden çekilmesinden dolayı hızlı şekilde, hiçbir korku veya tereddüt etmeden elde etmiş oldular. 

Bu alanı kontrole almakla Katerji ailesi hem IŞİD hem rejim tarafından IŞİD’in bölgelerine mal taşınmasına dair kendilerine mahsus önemli bir ayrıcalık elde etti, dolasıyla herkesin gözü önünde ve hiçbir tarafın itirazı olmadan Katerji Grup’una ait tanker konvoyları IŞİD’e çeşitli mal, rejime ise buğday ve diğer mahsulatı taşıyarak Deyrizor ve Rakka çöllerini katediyordu. 

Burada Avukat Selman ‘’ Suriye Ceza Yasası’nın 343. Maddesi rüşveti teklif eden ve rüşveti alan kişilerin aynı cezayla cezalandırılmasını öngörüyor’’ dedi.

‘’ekonomik cezalar yasasının 25.maddesi de rüşvet suçu cezasının ağırlaştırılmasını sağlamıştır. Bu maddenin birinci fıkrasında şu ifade geçmektedir: devlette çalışanları görevlerini yerine getirmek için, görevine aykırı bir işlem yürütmek veya yapmaları gereken işlerini geciktirmek adına kendilerine veya başkalarına bir hediye, söz ya da bir menfaat elde ederlerse geçici ağır iş hapis cezasıyla cezalandırmaktadır’’.

‘’Aynı maddenin ikinci fıkrasında bu ceza ağırlaştırılmıştır, suçlunun devleti kasten zarara uğratma niyeti ispat edilirse ceza süreci 5 yıldan az olmamalıdır’’.

Bazı basın raporları Katerji’yi IŞİD’in Suriye kuzey ve doğusunda bazı bölgeleri elde ettiği dönemde patlayıcı üretmek amacıyla örgüte kimyasal gübre sağlamakla suçluyor. Ancak Al-Hal Net bu konuda şahitlik yapan hiçbir kişiye ulaşamadı. Bu sırada 2018’de Katerji’ye ait ticari kervanlar muhalefet fraksiyonları ve el-Nusra ile anlaşma yaparak Türkiye’nin Mersin limanından Şam yönetime bağlı bölgelere aktif şekilde mal taşıyordu. 

Bu bağlamda (eskiden el-Nusra Cephesi adıyla bilinen) HTŞ’ye yakın bir kaynak Al-Hal Net’in yaptığı görüşmede şunları aktardı: Katreji lehine çalışan komisyoncular Mayıs 2018’de bölgedeki kontrol noktalarının yetkilileriyle anlaşmalar içerisinde bulundular. Yapılan anlaşmalar doğrultusunda kesilen faturalara veya taşıdığı mal değerine göre ödenen bir miktar nakit karşılığında Katerji’ye ait olan yük araçları durdurulmadan veya itiraz edilmeden geçme izni verildi.

Bunun yanı sıra Suriye’de çatışma bölgelerinin çoğunda Katerji’nin sponsorluk ettiği ve yönettiği özel askeri milisileri bulunmaktadır. Aynı zamanda bu milisleri tutan savunmasız kalan aşiretlerin şeyhleri de vardır.

Hükümet desteğiyle Katerji’nin büyüyen rolü

Suriye hükümetinin İç Ticaret ve Tüketici Koruma Bakanlığı tarafından Haziran 2018’de Suriye’de Katerji Group’a ait Arfada Petrolrum adına bir petrol şirketinin kurulduğunu duyuruldu. 

Kurulan şirketin prosedür kuralları, petrol ve gaz altyapı projeleri, kara ve denizde her türlü arama, üretim kuyuları açma ve üretim için işlemenin yanı sıra bakım ve her türlü ham petrol ve hidrokarbon ürünlerini satıp, satın almalarına olanak sağlayan temel ve ayrıntılı mühendislik ve tasarım çalışmalarını çalışma alanları olarak belirtmişti.

Yeni kurulan şirket Şam hükümetinin Petrol Bakanlığı ile Ortadoğu bölgesinin en önemli ve önde gelen modern tesislerinden biri olan Koniko gaz tesisinin bakım ve onarımını yapmaya dair bir sözleşme imzaladı.

Ayrıca şirket, gaz tesisine bağlı olan 6 gaz kuyusunun onarımının yanı sıra santralden Humus’un güneyindeki Cender enerji santraline gaz iletim hattının bakımı için bir anlaşmada bulundu.

 Katerji Group’un büyüyen rolü, şirketin mühendislik ekiplerinin tesise girmesi ve işletmeden sonraki iki yıl süresinde tesisin yatırım getirisi konusunda bir anlaşma çerçevesinde bakım çalışmalarına başlamasıyla öne çıktı. Bu şekilde Katerji’nin payı da dahil olmak üzere Suriye hükümetinin Petrol Bakanlığı’nın hazinesine gidecek.

Halep ve Hasake’de piyasanın Katerji’nin eline bırakılması

Hükümetin enerji ihtiyaçlarının güvence altına alınmasının karşılığında bir ödül olarak Ağustos 2019’de mülkiyeti Katerji Group’a ait Halep Özel Anonim Holding Şirketi’nin kurulmasına izin verildi.

Şirkete finansal ve idari olarak bağımsız projeleri başlatması, endüstriyel, tarımsal, ticari, turizm, gayrimenkul ve ulaşım alanlarında yasal olarak izin verilen tüm faaliyetlerde bulunması hakkı verildi.

Diğer yanda Ocak 2020’de Turizm Bakanlığı tarafından Katerji Group ile Halep’in hayati bir bölgesinde düşük bir fiyatla on yıllarca sürecek karayolu yatırımı yapmaya dair bir sözleşme imzalandı.

Halep’te kuzey bölgesi Turizm Odası Başkanı Talal Hudeyir’in el-Cemahir yerel gazetesine ifade ettiğine göre eski askeri hastane binalarının yerinde 75 bin metre kare genişliğinde yer alan Arman projesine imza atıldı.

Kara Para aklaması

İktisat profesörü, Siyasi ve Ekonomik Ağlar Gözlemevi’nin Suriye programı direktörü Kerem Şaar Al-Hal Net’e Turizm Bakanlığı’nın Katerji’ye yeni Halep bölgesinin merkezinde bir parça arza verdiğinden bahsetti, bunun karşılığında 360 milyon Suriye lirası yani 100 bin dolar ödendi, bu da arsanın gerçek fiyatından çok daha azdır.

‘’ Açıkçası bu para yeni Halep bölgesi gibi hayati bir yerde büyük bir konut kompleksi inşa etmek için çok az bir miktardır. Bu para söz konusu bölgede bir daire fiyatı ancak eder ve Katerji projenin %64’üne sahip olmak adına sadece 200 bin dolar 3 yıl süresince taksit şeklinde ödemeli’’.

‘’Tersine, Katerji’nin bu sözleşme karşılığında ilan edilen miktardan daha fazla para ödemesi uzak bir ihtimal sayılmaz, Turizm Bakanlığı’na kırıntılar, Cumhur Başkanı Beşar Esad’a mali açısında destek vermek adına kendisine belli bir miktar ödenmelidir. 

Şaar’ın işaret ettiğine göre son dönemde Suriye Cumhur Başkanı Esad’in Katerji, Ali Hıdır Zahir ve Yasar İbrahim gibi kişilerle ortaklık kurmaya yöneldiği görünüyor, Cumhur Başkanı ve eşi Esmaa Esad’in temsil ettikleri Cumhuriyet Sarayı’da adları ön sırada geçen kişileri bunlar oluşturmaktadır.

Akrabalık ve ortaklıktan dolayı eskiden Rami Mahluf ve Tarif Esad ile karmaşık ilişkilerinin aksine bu ilişki tarzı daha büyük rahatlık veriyor.

Katerji’nin yükselişi

Siyasi ekonomide araştırmacı Yahya Ömer Al-Hal Net ile görüşmesinde şunları aktardı: Katreji, Suriye’deki iktidar tarafından kabul edilebilir çeşitli özelliklere sahiptir, bunların birincisi Alevi mezhebinden olmamasıdır çünkü iktidar kendisine yönelik mezhepçilik suçlamasını reddetmek için bariz Sünni kişilere ihtiyaç duymaktadır. İkincisi Katerji’nin Halep şehrinden gelmesidir, burada rejim Halep gibi büyük ve bir sanayi merkezi sayılan bir şehrin çoğunlukla kendisinden yana ve sadık kişiler içerdiğinin kanıtıdır. Ve en son Katerji’nin yüksek bir siyasi beklentisi olmamasıdır, onun en yüksek amacı Halk Meclisi’nin üyeliğidir dolasıyla devletin sembollerine hiçbir tehdit kaynağı sayılmıyor.

Araştırmacı Ömer’in eklediği ifadede şunları da aktardı: Katerji’nin elde ettiği başarı, devlet kurumlarından gelen desteğin sonucuydu, aynı anda kendi özel milis gücünü kurdu, ülkede yaşanan ekonomik düşüşü kullanarak rejime güvenlik ve ekonomik açıdan farklı hizmetler sundu. Suriye’deki gibi bir savaş içinde bulunan bir ülkede her zaman iktidar bu tür savaş lordlarına muhtaç kalır, özellikle yaptırımlardan uzak durma adına ülkenin ekonomisi bir milis ekonomisine dönüştürülürse.

Ömer, Katerji’nin halkın sosyal hayatına nasıl girebildiğine ilişkin şu şekilde konuştu: mali ve manevi olarak sosyal destek sağlayarak halkla bir yakınlık kazandı ve bununla beraber kendisini halka sunan geniş çaplı bir reklam kampanyasını yürüttürerek bugünkü noktaya gelmeyi başardı. 

Ömer, aktardığı bilgileri şu ifadeyi kullanarak sonlandırdı: Katerji, Halep’in kendisi için en az rekabetli ortam olduğundan, bu ilin sınırlarında faaliyetlerini genişletmeye ve yayılmaya odaklanmış durumda. Böylece hükümetteki büyük isimlerle çatışmaktan uzak kalmayı garantiye almış olur, dolasıyla çizdiği hedeflerine ulaşmak daha kolay hala gelir.

Suriye meselesinde araştırmacı Muhammed el-Sukkeri’nin Al-Hal Net’e verdiği demeçte ‘’Katerji son birkaç yılda en önemli isimler listesinde yer almadı. Rejime yakın kişiler pahasına Halep başta olmak üzere tüm Suriye coğrafiyesinda gözle görünen şekilde nüfuzunu genişletebildi. Rejimin, Rami Mahluf’un (savaştan önce ve savaşın ilk yıllarında Suriye’nin ekonomisini kontrol eden bir iş adamı, aynı zamanda Esad’ın kuzenidir) nüfuzunu genişletmesinden endişe ve korku duyduğundan, Mahluf özellikle Cumhur Başkanı’nın eşi Esmaa Esad’ın yükselişiyle arenadan uzaklaştırıldı, ancak burada doldurulması gereken bir boşluk ortaya çıktı. Faris Şahab’ın başarısızlığıdan sonra ve Rusya tarafını tutması sebebiyle bu görev en çok Katerji’ye yakıştırıldı.

El-Sukkeri ‘’Suriye genelinde ve özellikle Halep’te Suriye denklemini anlayarak, siyasi yatırım yoluyla varlığını daha etkin hala getirmekte başarı oldu’’ diyerek ifadesini sürdürdü. Yerel milislerle bazı ortaklıklar kurdu, Halep’te İran’ın isteklerini anlayarak oradaki halkı İran’ın varlığının önemine ikna etmeye ilişkin çalışmalara koyuldu. Şehrin halkına yardım sağlayarak ‘’yoksulların babası’’ olarak adlandırıldı. Ancak burada en önemli detaya gelmeliyiz, sağlanan yardımlar her zaman mezhebi değiştirmek, Tahran’ın anlatımlarını ve İran devrimini desteklemekle koşulluydu. Böylece Halep toplumunun ideolojik ve mezhepsel yapısında açık bir değiştirme yaşanmaktadır.

El-Sukkeri’nin bakış açısına göre Suriye’nin ekonomisinin vaftiz babası durumuna geldi. Kara borsaya ve savaş ekonomisine büyük katkı sağlıyor. Katerji’yi bu noktaya getiren nedenlerin ilk sırasında İran’dan kabul görmesi, kendisine yönelik Rusya’dan hiçbir itiraz olmaması ve tabi ki iktidar tarafından güvenilebilir olmasıdır.

Aşiretçilik akordunda çalmak

Katreji, 25.01.2019’da Asariye kasabasında (Hama ile Rakka arasındaki ana yol üzerine yer alıyor) Suriye savaşı yılları boyunca bölgenin yüzlerce büyüklerinin katılmasıyla sağlanan en büyük aşiretler toplantısı çağrısında bulundu. Katreji’nin ifade ettiği gibi misafirlerini ağırlamak adına, toplanan aşiretlerin üyelerinden 84 tutuklu serbest bırakıldı.

Aşiret ve kabileler işlerinde aktivist Gazi Muslih’in söylediğine göre Beşar Esad Katerji’yi bir satranç taşı olarak kullanıyor. Bilimsel ve sosyal açısından hiçbir niteliğe sahip olmadığından, Suriye’deki iktidar ailesinin favorisi olmuş çünkü verilen emirleri düşünmeden ve soruşturmadan yerine getiren biridir. 

 Muslih bu detaya işaret ederek konuşmasını sürdürdü: Beşar Esad’ın babası eski Cumhur Başkanı Hafiz Esad döneminden bu yana, rejim kabile ve aşiretleri, şeyhleri aracılığıyla itaate mecbur kıldı. Aynı zamanda onları yoksullaştırarak ve bölgelerinin yönetimini güvenlik ve istihbarat oluşturmaların eline vererek, aşiretlerin siyasi nüfuzunu büyük ölçüde azalttı.

Al-Hal Net tarafından Muslih ile yapılan konuşmada şu bilgiler aktarıldı ‘’Katerji’nin yaptıkları bahsettiğimiz sistematik politikanın devamıydı. Son zamanlarda kardeşleriyle heyetler, aşiretler, askeri ve güvenlik alanında beliren kişileri ağırlamak için Halep’in el-Hamdaniye mahallesinde 3000 dairelik alanda inşa ettiği büyük ekleme, bölgenin şeyh ve önde gelenlerin sadakatlerini elde etmesinin en büyük kanıtıdır. Kendisinden istenildiği gibi halk arasında bir mevki yaratmak adına bu eklemeye gelenlerin önemine göre hediye olarak belli bir miktar nakit veriliyor. Ve hatta bazı aşiret şeyhlerine sabit maaşlar verilmiş ve onlara kendi hesabından ev kiralamış.

Muhsin’e göre Katerji kendi soylarının ehl-i-beyt ailesine (Peygamber’in aile fertleri için kullanılan bir tabir ‘’ev halkı’’ anlamına gelir) ait olduğunun iddiasında bulunuyor. Çünkü bu birçok şeyhin iktidara ve İran’a yaklaşmak için bir koşul haline gelmiş bir istektir.

Katerji’nin milisleri

Diğer Suriyeli savaş lordları gibi Katerji kardeşler kendilerine ait bir milis gücü kurdu. Bu milislerin görevi başlangıçta Katerji’nin ticari konvoylarını korumakla sınırlıydı. Ancak yaşam standartlarının düşüşü ve iş olanaklarının eksikliğinden faydalanarak üç kardeş 2017’de Suriye’nin kuzeydoğusunun aşiret üyelerinden oluşan ‘’Katerji Güçleri’’ adı verilen yeni bir milis gücü kurdular. Söz konusu milislerin saflarına katılanlar özel bir kart alarak dokunulmazlık hakkı elde etmiş oluyor. Bu milis üyelerinin aldıkları maaş 100 ile 200 dolar arasında değişiklik gösteriyor.

Al-Hal Net’in görüştüğü Katerji Güçleri’nden birkaç üyeye göre Kareji Güçleri ve Milli Savunma Milisleri arasında güçlü bir bağ mevcuttur. Deyrizor, Deraa, Humus ve bazı diğer bölgelerde savaş cephelerinde İranlı milisler ve rejim güçleriyle birlikte defalarca savaşa katılımları oldu.

 Katerji’nin imparatorluğu

Katerji ailesinin açıkladığına göre Katerji Group’a sahiplerdir. Bu Grubun çerçevesinde aşağıdaki adı geçecek şirketler yer almakta: Katerji Makine Mühendisliği Endüstrileri, Arfada Petroleum Şirketi, Özel Halep Holding, Alib Danışmanlık ve Teknik Çözümleri şirketi, Cuzur Tarım ve Hayvancılık Şirketi, Fulaz Metal Endüstrisi, Arman Turizm ve Otel işletmeciliği Şirketi. Bu şirketlerin mülkiyeti üç Katerji kardeşe bu oransal şekilde aittir: büyük kardeş Muhammed Beraa %34, ortanca olan Husam %33 ve en küçükleri Muhammed Ağa %33.

Katerji’nin Esad rejimi ile kurduğu güçlü bağlardan, IŞİD kontrolündeki bölgelere petrol ürünlerini sağlanması dahil olmak üzere rejim ile IŞİD arasında yakıt ticaretini kolaylaştırmak, Petrol Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığı başta olmak üzere Suriye hükümetinin içinde bazı yetkililerle iş ilişkileri kurmasıyla suçlandığı için 6 Eylül 2018’de 13882 sayılı icra emri doğrultusunda ABD Hazine Bakanlığı tarafından Katerji Group’a yönelik yaptırımların uygulanacağı açıklandı.

Bunlarla beraber Katerji Suriye’de ihracat ve ithalat faaliyetlerini yürütmekle görevlendirilmişti. Gıda ihracat ve ithalatı yapma bahanesiyle silah ve mühimmat taşınmasına yardımda bulundu ve bu ticareti daha önce ABD’nin yaptırım listesinde yer alan Suriye Genel İstihbarat Dairesi’nin yardımıyla gerçekleştiriliyordu.

ABD Hazine Bakanlığı’nın açıklamasında bunlarda yer almıştı: merkezi Şam’da bulunan Katerji şirketi daha önce Irak’tan Suriye’ye silah sevkiyatı yapmış bir taşımacılık şirketidir. Sene 2016’da rejim ile terör örgütü IŞİD arasında yapılan ticaret anlaşmasının bir parçası olarak petrol ve diğer mal da dahil olmak üzere IŞİD kontrolünde olan bölgelere tedarik yapmak için özel bir temsilci olarak arenada adı bilinmişti.

Diğer yandan Avrupa Birliği tarafından Ocak 2019’da Katerji Group’a yönelik bir dizi yaptırım duyuruldu ancak içinde sadece ortanca kardeş Husam Katerji’nin adı geçiyor.

Uluslararası Şeffaflık derneği tarafından 2020 için yayınlanan rapora dayanarak Suriye 180 ülke arasında 178. Sırada gelirken, bu değerlendirmede Somali ve Güney Sudan’ın ardından üçüncü sırada yer aldı.

Birleşmiş Milletler ve birçok araştırmalara göre, Şam yönetiminin kontrolünde olan bölgelerin halkının %94’ünden fazla yoksulluk seviyesinin altında yaşamlarını sürdürmek zorundalar. Kamu sektörlerinde çalışanların ortalama aylık maaşı 25 dolar, özel sektörde çalışanların ise 50 doları geçmiyor. Bu rakamlar savaş öncesi döneminde bir devlet çalışanının aylık maaşı 600 dolar civarındaydı.